Prawne aspekty transplantacji narządów przez lekarzy weterynarii
Temat transplantacji narządów u zwierząt przez lekarzy weterynarii budzi wiele emocji. Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ mimo braku konkretnych unormowań prawnych, jest wciąż potężnym dylematem etycznym i moralnym, przed którym stają lekarze weterynarii. Często bowiem, aby uratować życie lub zdrowie jednego zwierzęcia, narażamy na cierpienie oraz pogorszenie stanu zdrowia innego, do czego nie mamy etycznego prawa.
Transplantacja narządów przez lekarzy weterynarii a prawo
Transplantacja narządów pomiędzy zwierzętami, czyli tzw. przeszczepy allogeniczne nie są w Polsce uregulowane prawnie. Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna przypomina jednak, że zgodnie z treścią art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt, zabiegi lekarsko-weterynaryjne na zwierzętach są dopuszczalne jedynie dla ratowania ich życia lub zdrowia. Co więcej, zabiegi te wykonuje się w celu ograniczenia liczebności populacji (sterylizacja, kastracja) przez upoważnione do tego osoby z niezbędnymi kwalifikacjami.
Zgodnie z tymi przepisami wykonywanie zabiegów transplantacji nerek lub innych narządów pobranych od żywych zwierząt przez lekarzy weterynarii, jest zabiegiem niedopuszczalnym. W myśl Kodeksu Etyki Lekarza Weterynarii jest to natomiast przewinienie zawodowe o charakterze nieetycznym.
Według art. 22 ust. 1 wspomnianego dokumentu lekarz weterynarii ma swobodę wyboru metod rozpoznawczych, a także leczniczych i profilaktycznych. Art. 3 mówi jednak, że lekarz weterynarii powinien ograniczyć swoje postępowanie wobec zwierząt wyłącznie do czynności niezbędnych. Wyjątek stanowią eksperymenty na zwierzętach, które normowane są innymi przepisami prawa. Udział lekarzy weterynarii w badaniach opisuje w tym przypadku Kodeks Etyki Lekarza Weterynarii Rozdział III art. 31, 31 oraz 33.
Przeszczep narządów u zwierząt – dylematy moralne
Transplantacja narządów przez lekarzy weterynarii to problem dotyczący etyki oraz moralności lekarskiej. Lekarz weterynarii nie powinien przeprowadzać zabiegu, kiedy okaleczenie jednego zwierzęcia, może przynieść korzyści zdrowotne drugiemu. Należy liczyć się z możliwością pogorszenia stanu zdrowia, a nawet skróceniem życia u zwierzęcia będącego dawcą, a człowiek nie powinien decydować o tym, które zwierzę powinno otrzymać szansę lepszego życia.
Należy więc pamiętać, że wykonywane zabiegi weterynaryjne, które wynikają ze zwiększających się możliwości technicznych oraz postępu nauki, muszą utrzymywać równowagę pomiędzy ochroną zwierząt a uprawnieniami lekarza weterynarii do ich wykonywania.
Podsumowując, zgodnie z obecnym stanowiskiem Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej, wykonywanie zabiegów przeszczepów u zwierząt jest niedopuszczalne. Próba uregulowania tej sytuacji pod kątem prawnym wymaga wypracowania procedur pozyskiwania organów do przeszczepu bez ryzyka narażenia zdrowia lub życia zwierząt, będących dawcami narządów. Ponadto, interpretacja przepisów prawa na korzyść lekarzy weterynarii podejmujących się obecnie przeszczepów jest nieuprawniona.
Transplantacja narządów u zwierząt – zagrożenia
Ważnym aspektem, który należy poruszyć w konspekcie wykonywania transplantacji narządów u zwierząt, jest również ryzyko handlu żywymi zwierzętami, jako potencjalnymi dawcami. Jakiekolwiek przyzwolenie mogłoby doprowadzić do przedmiotowego traktowania zwierząt jako żywego surowca, który jest bezprawnie poddawany eutanazji po wykonaniu zabiegu. Proceder ten niesie więc ze sobą duże zagrożenie kryminogenne, które nie powinno mieć miejsca.