Czym dokładnie jest choroba pęcherzykowa świń (SVD)?
Choroba pęcherzykowa świń określana również jako choroba SVD, jest schorzeniem zakaźnym, wywoływanym przez wirusy rodzaju Enterovirus. Trzoda chlewna jest w tym przypadku naturalnym nosicielem wirusa, co skutkuje licznymi powikłaniami oraz niejednokrotnie śmiercią zwierzęcia. Choroba pęcherzykowa świń w Polsce nie jest obejmowana szczepieniami oraz podlega zwalczaniu z urzędu. Czym jeszcze charakteryzuje się choroba SVD oraz jakie stwarza zagrożenie?
Charakterystyka choroby pęcherzykowej świń
Choroba pęcherzykowa świń określana skrótem SVD (z ang. swine vesicular disease) to zaraźliwe schorzenie trzody chlewnej, wywoływane przez wirusy z rodzaju Enterovirus i rodziny Picornaviridae. Patogeny zazwyczaj przenoszone są przez zakażone zwierzęta lub ich wydaliny oraz produkty pochodzenia zwierzęcego i odpady. Do zakażenia stosunkowo często dochodzi podczas transportu świń lub przebywania w pomieszczeniach, gdzie przetrzymywane były chore zwierzęta. Podczas zakupu nowej trzody chlewnej, należy więc upewnić się, czy pochodzi ona ze sprawdzonego źródła oraz, czy posiada świadectwo zdrowia. Dokument taki potwierdza dane dotyczące pochodzenia świń oraz ich stanu zdrowia.
Wirus wywołujący chorobę pęcherzykową świń charakteryzuje się wrażliwością na wysoką temperaturę, jednak takie metody obróbki jak peklowanie, solenie lub wędzenie nie są w stanie go dezaktywować. Dodatkowo patogen jest oporny na działanie czynników zewnętrznych oraz zmiennych odczynów pH.
Choroba SVD może przebiegać w różnym stopniu nasilenia, w zależności od wieku świń, drogi przenoszenia wirusa oraz jego szczepu, a także warunków otoczenia. Nie bez znaczenia pozostaje również dawka wirusa, z jaką trzoda chlewna będzie miała kontakt. To właśnie ona w znacznej mierze wpływa na okres inkubacji choroby SVD. Zazwyczaj trwa on od 2 do 7 dni. Wirus SVD namnaża się w miejscach wniknięcia do nabłonka, gdzie pojawiają się pęcherzyki pierwotne. Z czasem dochodzi również do przenikania patogenów do krwiobiegu, co skutkuje zainfekowaniem całego organizmu świni i pojawieniem się pęcherzyków wtórnych.
Po tym okresie choroba pęcherzykowa świń może dawać objawy charakterystyczne, takie jak pęcherze na tarczy ryja i w pobliżu jamy ustnej, a także na piętkach i koronkach racic. Zmiany skórne często pojawiają się również w obrębie szpary międzyracicowej, na śródstopiu oraz śródręczu. Innym objawem, jaki u loch prośnych, oproszonych oraz tuczników wywołuje choroba SVD, są ruchy maneżowe, polegające na kręceniu się zwierzęcia po obwodzie koła, stopniowo zmniejszając jego średnicę. W efekcie świnia zaczyna obracać się wokół własnej osi, aż do upadku. Symptomy takie mają charakter nerwowy, podobnie jak wzrastająca w chorobie SVD agresja trzody chlewnej. Świnie bardzo często atakują i gryzą napotkane przeszkody. W przebiegu choroby pęcherzykowej świń dochodzi także do gwałtownego wzrostu temperatury ciała, nawet do 42 stopni Celsjusza. U zwierząt mogą wystąpić także porażenia kończyn. Dodatkowo zagrożone są płody loch ciężarnych, co skutkuje bardzo częstym poronieniem.
Choroba SVD w dużej mierze daje również objawy identyczne z symptomami występującymi w przypadku pryszczycy. Z tego powodu konieczne jest różnicowanie tych dwóch schorzeń. Do momentu uzyskania wyników badań specjalistycznych wdraża się więc środki zwalczania, podobne jak w przebiegu pryszczycy, która często oznacza wysoką śmiertelność trzody chlewnej oraz straty związane z eksportem i handlem.
Jak lekarze weterynarii zwalczają SVD?
Choroba pęcherzykowa świń jest schorzeniem niepodlegającym szczepieniom profilaktycznym oraz objętym obowiązkiem zwalczania z urzędu. W Polsce prowadzony jest jednak monitoring bierny, przewidziany w ustawie o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Działania tego typu polegają na obowiązku zgłoszenia do powiatowego lekarza weterynarii niepokojących objawów, mogących wskazywać na pojawienie się choroby SVD. Powiadomiony lekarz weterynarii zobowiązany jest natomiast do wykonania wszelkich czynności potwierdzających lub wykluczających pojawienie się schorzenia.
Poza monitoringiem biernym prowadzony jest dodatkowo monitoring czynny, który opiera się na regularnym badaniu próbek od żywych świń na terenie każdego z powiatów, przypisanych konkretnym lekarzom weterynarii. Aktualnie w naszym kraju wykonuje się w ciągu roku 10 badań świń na terenie każdego z powiatów. Po stwierdzeniu SVD świnie nie są leczone. Zwalczanie choroby polega na zabiciu świń w ognisku choroby, utylizacji ich zwłok, perlustracji w obszarze zapowietrzonym wraz z zakazem przemieszczania świń.